Le Corbusier
Dla jednych – najbardziej wpływowy architekt pierwszej połowy XX-wieku i twórca współczesnego wzornictwa. Dla innych – sprawca klęsk ówczesnej urbanistyki, powodujący chaos w dzisiejszych miastach. Teorie Le Corbusiera, jak żadne inne, wpływały na myślenie o architekturze mieszkalnej, a charakterystyczny dla niego surowy styl modernizmu nadal fascynuje projektantów i miłośników designu.
Le Corbusier, a właściwie Charles-Édouard Jeanneret-Gris, urodził się w szwajcarskim miasteczku w 1887 roku. O jego niezwykłym talencie stanowi fakt, iż jako osiemnastolatek, bez wykształcenia, zaprojektował pierwszy budynek. Był samoukiem, który doświadczenie i wiedzę zgłębiał w trakcie podróży po Europie, czerpiąc inspiracje od najlepszych architektów. W pracy często podziwiał symetryczne rozłożenie budowli architektury klasztornej, co wpłynęło na ukształtowanie się jego międzynarodowego stylu i myślenia o nowoczesnym mieście. W 1918 roku zapoczątkował nowy ruch w sztuce, zwany puryzmem, który był kontynuacją geometrycznego kubizmu.
Le Corbusier
W latach 20. Le Corbusier założył własne studio projektowe w Paryżu, w którym stworzył koncepty willi i opracował najważniejsze teorie urbanistyczne i architektoniczne, zawarte w książce „W stronę architektury”. Według niego, budynki mieszkalne powinny spełniać z góry określone funkcje i być tworzone podobnie jak samochody lub samoloty. Stąd zrodziła się idea „domu jako maszyny do mieszkania”. Zgodnie z założeniami modernizmu, miał on przede wszystkim służyć człowiekowi, a wszelkie jego „ornamenty to zbrodnia”.
Le Corbusier zaprojektował mnóstwo budynków, które obecnie znajdują się m.in. w Szwajcarii, Niemczech, Indiach i Francji. Jego projekty Willi la Roche i Willi Savoye są najlepszymi przykładami realizacji założeń architekta, obejmujących pięć wyznaczników współczesnej architektury. Według nich, bryła budynku ma wznosić się na słupach, jego pomieszczenia powinny być swobodnie rozplanowane, okna zapewniać wnętrzom dużo światła, a na dachu budowli znajdować się ogród.
Le Corbusier
Nowa, funkcjonalna architektura Le Corbusiera miała zrewolucjonizować kształtowanie się współczesnych miast. Ulice miały spełniać jedynie funkcje użytkowe, a życie mieszkańców toczyć się w przestrzeniach przypominających parki. Wśród nich miały się znaleźć ogromne bloki, między którymi realizowano by aktywności miejskie. Urzeczywistnieniem idei stała się zaprojektowana przez niego Jednostka mieszkalna w Marsylii, łącząca funkcje użytkowe i mieszkalne.
Koncepcję tworzenia miast i mieszkań Le Corbusiera dopełniają jego projekty mebli, określane przez niego „wyposażeniem mieszkaniowym”. Dom miał tworzyć spójną przestrzeń, dlatego koncepty mebli opierały się na tych samych zasadach co budynków. Jego projekty geometrycznych i funkcjonalnych przedmiotów użytkowych na stałe zapisały się w historii designu.
Le Corbusier stał się również autorem jednego z najbardziej rozpoznawalnych dzieł architektury sakralnej – kaplicy Notre Dame du Haut, której finezyjna konstrukcja była początkiem postmodernizmu. Architekt swoje największe dzieło zrealizował w Pendżabie, mieście tworzonym od podstaw, gdzie zaprojektował Pałac Gubernatora, Pałac Sprawiedliwości oraz Muzeum i Galerię Sztuki.
„Architektura? Budowanie schronień. Dla kogo? Dla ludzi. Oto program. Jak wyrazić ten program w dostępnej rzeczywistości? Za pomocą techniki. Sporządzając plany. Plany dające się zrealizować już teraz, z istniejącymi materiałami i maszynami, tak aby spełniały podstawowe potrzeby człowieka.(…)Poprzez architekturę, wyraz ducha epoki. Nadeszły nowe czasy” – te słowa w zupełności określają założenia Le Corbusiera i wyjaśniają, dlaczego stał się najważniejszym projektantem dla wzornictwa i architektury XX-wieku.
Niemeyer
„Nie interesują mnie kąty proste ani wymyślone przez człowieka linie (…) sztywne i bezduszne. Interesują mnie krzywizny, swobodne i zmysłowe, takie, jakie spostrzegam w górzystych krajobrazach mojej ojczyzny (…)”. Oscar Niemeyer był wyjątkowo barwną i kontrowersyjną postacią, stanowiącą żywy łącznik między surową architekturą modernistyczną a współczesnością. Brazylijczyk zaprojektował niemal 200 budowli, które w pełni odwzorowują jego indywidualizm i stały się symbolem postępu.
Mistrz Niemeyer urodził się w 1907 roku w Rio de Janeiro. W latach 30-tych, jako absolwent studiów artystycznych dołączył do zespołu renomowanych architektów i podjął się współpracy przy projekcie brazylijskiego gmachu Ministerstwa Edukacji ze sławnym już wówczas Le Corbusierem. Przez długi czas pozostawał pod wpływem architektury francuskiego projektanta, jednak szybko znalazł swój indywidualny, nieco abstrakcyjny styl, nadający modernizmowi nowego wymiaru. Pierwszą autorską realizacją Niemeyera był dom Oswalda de Andrade w Sao Paulo, a następnie projekt rozrywkowego Kompleksu Pampulha, umiejętnie wkomponowany w krajobraz otoczenia.
Pałac Planalto
Architekt był zwolennikiem zarówno surowych, funkcjonalnych brył wywodzących się ze szkoły Miesa van der Rohe, jak również tworzonych z wyobraźnią i lekkością budowli secesyjnych. Jego domeną stały się jednak płynne linie, nadające delikatny i jednocześnie prosty kształt budynkom. Odwzorowaniem założeń Niemeyera stało się miasto Brasilia, którego odbudowa w latach 50-tych pochłonęła projektanta na wiele lat.
To dzięki jego pracy, Brazylijczycy mogą być dumni ze swojego dziedzictwa, które stało się symbolem nowoczesnej architektury. Koncepty jego autorstwa, m.in. Katedry Metropolitarnej, gmachu Kongresu Pałacu Alvorada, Pałacu Itamarati i Planalto, Teatru Narodowego, placu Trzech Władz oraz gmachu Sądu Najwyższego zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. W międzyczasie zaprojektował również swój dom Casa das Canoas oraz budynki ważnych ośrodków badawczych.
Katedra Metropolitarna,fot.Wikipedia
Kompleks kulturalny w Brasilii, fot. Wikipedia
Na życie i sztukę Oscara Niemeyera znacząco wpłynęły zawirowania polityczne, w wyniku których architekt przeniósł się do Paryża. To tutaj powstały jego francuskie projekty siedziby Partii Komunistycznej oraz biurowca Renaulta. Jego sława dotarła również do Włoch, gdzie stworzył projekty budynku redakcji Mondadori i biurowca FATA oraz do Algierii, w której zaprojektował meczet, kampus uniwersytecki i Centrum Obywatelskie. Po powrocie do ojczyzny Niemeyer kontynuował zagospodarowanie przestrzenne Brasilii oraz zrealizował fantazyjny koncept gmachu Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Niteroi, kształtem przypominający statek kosmiczny.
Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Niteroi, fot. Wikipedia
Niemeyer stał się uznanym i szanowanym architektem, dla którego zainaugurowano nawet własne muzeum. Pomimo sędziwego wieku, nadal tworzył projekty, m.in. stał się autorem pawilonu Serpentine Gallery w Londynie oraz gmachu audytorium w Ravello, a jedną z jego ostatnich realizacji był budynek Holoteki w Hongopolis. Zmarł w wieku 105 lat, stając się nestorem światowej architektury. Został odznaczony wieloma tytułami i nagrodami branżowymi, m.in. najważniejszą Nagrodą Pritzkera.
Projektant wielokrotnie podkreślał, że jego projekty realizowane są zgodnie z lokalną tradycją. Stworzone budowle swoim kształtem miały zaskakiwać i wzruszać zwiedzających oraz stwarzać „wstrząsające wrażenie przez swoje piękno i śmiałość realizacji”. Od zawsze chciał, aby jego architektura nawiązywała do starych nurtów pięknem, a nie funkcjonalnością i podążała ku innowacyjnym rozwiązaniom.
Mayer-Hermann
Jeden z najbardziej oryginalnych współczesnych architektów, który w swoich projektach łączy nowe technologie, naturę i funkcjonalność. Za kreatywność i niespotykaną umiejętność manipulowania kształtem, Mayer-Hermann został doceniony nagrodą Miesa van der Rohe dla najlepiej zapowiadającego się projektanta.
Jürgen Mayer-Hermann, znany bardziej jako J. Mayer H., urodził się w Stuttgarcie w 1965 roku. Jako absolwent tamtejszej uczelni oraz prestiżowego uniwersytetu w Princeton, w 1996 roku założył własną firmę architektoniczną, której misją jest tworzenie harmonijnych budowli i przestrzeni, opartych na relacji z otoczeniem, ludzkim ciałem i technologią. Jego najważniejszym projektem międzynarodowym jest Metropol Parasol – niezwykle fantazyjna, drewniana konstrukcja, która na stałe wpisała się w krajobraz hiszpańskiej Sewilli.
Metropol Parasol w Sewilli, fot. Wikipedia
Mayer z powodzeniem realizuje swoje koncepty i stał się autorem m.in. zbudowanego z okazji 300-ego jubileuszu Karlsruhe Pawilonu KA300, budynku ratusza w Ostfildern oraz Trybunału w Hasselt. Jest ceniony za projekty kilku instytucji publicznych w Gruzji, a zwłaszcza budynku lotniska w Mestii. Projektant zasłużył się również na polskim terenie, głównie dzięki realizacji konceptu hotelu Park Inn w Krakowie.
Hotel Park Inn w Krakowie, fot. www.jmayerh.de
Jego prace to nie tylko koncepty architektoniczne, ale także zachwycające designem i funkcjonalnością przedmioty o charakterze użytkowym, które stały się głównym elementem największych światowych muzeów, m.in. nowojorskiego Muzeum Sztuki Współczesnej (MoMA) oraz kolekcji prywatnych. To tam możecie znaleźć najbardziej nietypowe meble, które pierwotnie miały stanowić element otoczenia miejskiego. Efektem eksperymentów Mayera stały się popularne fotele Lo Glo i Heat Seat, które reagują na temperaturę ludzkiego ciała oraz siedziska ze stolikiem Warm-up Table z 2002 roku.
Heat Seat, fot. www.jmayerh.de
W swoich konceptach, Mayer usiłował stworzyć nieszablonowy układ, oparty na komunikacji człowieka z przestrzenią miejską, czego przykładem jest nowatorska brama umieszczona przed wejściem na teren festiwalu sztuki współczesnej. Jej założeniem było umożliwienie odwiedzającym kontemplowanie sztuki w każdym momencie, nawet w takim miejscu jak poczekalnia.
Beat Wave, fot. www.jmayerh.de
Projekty Jürgena Mayera są połączeniem tak ważnych w sztuce walorów estetycznych i niestandardowego designu z aspektami użytkowymi i funkcjonalnością.
Zobaczcie jak sam architekt opowiada o swoich projektach:
Lloyd Wright
„Lecz niebezpieczeństwo zagrażające ludzkości ze strony miasta ma głębsze przyczyny – wrażliwość człowieka spada lub całkowicie zanika, jeśli musi on nieustannie składać coraz większą ofiarę z własnego czasu, przestrzeni i cierpliwości, ograniczony do bytowania w wąskich szczelinach i ukrzyżowany przez własne mechaniczne udogodnienia. Skazany przez bezsensowny nadmiar.” – pisał o skutkach nowoczesnej architektury miasta jeden z najwybitniejszych twórców XX wieku, Frank Lloyd Wright.
Jego minimalistyczne, współgrające z elementami natury projekty są powszechnie uznawane za konstrukcyjne majstersztyki. Legendarny architekt stworzył ponad tysiąc konceptów domów i budynków publicznych, z których większość stała się ikoną amerykańskiej sztuki modernistycznej.
Frank Lloyd Wright, a właściwie Frank Lincoln Wright, urodził się 8 czerwca 1867 roku w Richland Center w stanie Wisconsin. Ukończył studia inżynierskie na Uniwersytecie Stanowym, po czym przeniósł się do Chicago, aby pracować w biurze architektonicznym Adler and Sullivan. Po siedmiu latach praktyki założył własne studio projektowe, w którym z powodzeniem tworzył najważniejsze realizacje.
Był inicjatorem nurtu architektury organicznej, która opiera się na integracji z przyrodą oraz polega na wkomponowaniu budynków w naturalne otoczenie. Do tworzenia prac architekt wykorzystywał ekologiczne materiały budowlane, takie jak drewno, kamień, beton i szkło. W trakcie tworzenia obiektów najważniejsze dla Wrighta było skonstruowanie spójnej przestrzeni – budynek, jego wnętrze i zewnętrzne otoczenie miało stanowić dzieło totalne i opierać się o jednorodny koncept.
Budowle tworzone przez Wrighta wyróżniały się monumentalną i prostą bryłą, charakterystyczną dla stylu modernizmu. Jego domy, zaprojektowane z myślą o amerykańskiej klasie średniej, opierały się na tzw. „planach otwartych”, zakładających w pełni otwarte przestrzenie, bez żadnych podziałów na osobne pomieszczenia. W czystych, przeszklonych wnętrzach istotne było zapewnienie naturalnego światła i utrzymanie relacji ze spersonalizowanym otoczeniem zewnętrznym.
Wright przez 10 lat projektował domy preriowe, współgrające z otoczeniem i krajobrazem okolic Chicago. Domy tego typu charakteryzują się niską konstrukcją o płaskim dachu oraz całkowitym dostosowaniem do jego domowników. W 1911 roku zaprojektował tzw. Taliesin – dom połączony z pracownią architekta, wkomponowany całkowicie w naturę i z jednej strony otoczony przez jezioro. Frank Lloyd Wright zakładał, że dom ma w pełni odzwierciedlać osobowość jego mieszkańców, dlatego rzadko budował podobne do siebie budynki.
Jednym z jego najbardziej innowacyjnych dzieł jest Fallingwater, budowany na zamówienie bogatego inwestora w latach 1935-1939 w górach stanu Pensylwania. To nowoczesny budynek, pod którego konstrukcją znalazł się strumień, został zaprojektowany zgodnie z założeniami filozofii organicznej. Przestrzenne tarasy i wolnonośne balkony opadają zaledwie kilka metrów nad wodospadem, dzięki czemu domownicy mogli cały czas obcować z przyrodą i żyć z nią w pełnej harmonii.
Jednak miłośnikom architektury Wright jest znany głównie z wyjątkowego projektu Muzeum Guggenheima w Nowym Jorku, który zapoczątkował modę na oryginalne i monumentalne budynki instytucji publicznych. Urzekająca geometrycznym i surowym kształtem oraz niezwykłą funkcjonalnością budowla pozwala zwiedzającym przechadzać się po delikatnie opadającej platformie. Wnętrze budynku dodatkowo rozświetla przeszklony dach, przypominający utkaną pajęczynę.
Zmarły w 1959 roku Frank Lloyd Wright miał ogromny wpływ na rozwój współczesnej sztuki architektonicznej, a jego twórczość stała się inspiracją dla wielu późniejszych projektantów działających zgodnie z przekonaniem, że „forma wynika z funkcji”.
Polecamy film dokumentalny o architekcie:
Gropius
– Już jako uczeń szkoły średniej zdecydowałem, że zostanę architektem – mówił Walter Gropius. – Instynktownie buntowałem się przeciwko narastającej brzydocie przemysłowego miasta.
Jego nazwisko wymienia się obok Le Corbusiera jako jednego z twórców nowoczesnej architektury.
Walter Gropius urodził się 18 maja 1883 w Berlinie, który był wówczas jednym z czołowych ośrodków sztuki. Studiował architekturę, jednak nie ukończył studiów. Pracował jako asystent Petera Behrensa, w tym czasie poznał Ludwiga Miesa van der Rohe i Le Corbusiera. Jeszcze przed I Wojną Światową zaprojektował (wraz z Adolfem Meyerem) dwa ikoniczne budynki wczesnego okresu modernizmu: fabrykę Faguswerk (1913) oraz budynek administracyjny wystawy Werkbundu (1914).
Priorytetem było dla niego określenie roli, jaką architektura ma odgrywać. Powinna się ona odnosić do nas samych, do naszego codziennego życia, funkcjonowania oraz potrzeb biologicznych, ekonomicznych, społecznych i psychologicznych. Dzięki takim informacjom mogła się ona rozwijać i dostosowywać do zmian. Dlatego niezbędna jest edukacja. Gropius nie chce, aby architekci ograniczali się do wyuczonych formułek i pomysłów, ale żeby wykazywali się własną inwencją i poszukiwali nowych środków w celu uzyskania harmonii przy jednoczesnym zachowaniu piękna, które tkwi w urbanizacyjnej heterogeniczności. W 1919 zorganizował w Weimarze uczelnię artystyczną nowego typu, Bauhaus, w której największy nacisk kładziono na wszechstronną i interdyscyplinarną metodę kształcenia przyszłych projektantów. Gropius podkreślał demokratyczny charakter tej profesji: Bauhaus pod jego przewodnictwem (1919–1928) stał się najważniejszą na świecie uczelnią, w której wypracowywano nowoczesne metody projektowania; jego działalność do dziś wywiera wpływ na kolejne pokolenia architektów. Gropius chciał stworzyć architektoniczny odpowiednik Forda T: dom dla mas. Jednocześnie uważał na konsekwencje powtarzalności, a w rezultacie nudy i stagnacji. „Dobra architektura – mówił architekt – powinna być odwzorowaniem samego życia, co zakłada dogłębną znajomość zagadnień biologicznych, społecznych, technicznych i artystycznych. Podstawowymi wymogami zdrowego życia są, prócz jedzenia i ciepła, światło, powietrze oraz wolna przestrzeń”. Zaspokojenie tych wymogów upatrywał Gropius w maksymalnym wykorzystaniu przestrzeni i możliwościach technicznych, jak na przykład wentylacja, windy, układ bloków względem siebie i światła słonecznego, przy jednoczesnym uwzględnieniu natury w projektach architektonicznych, takich jak skwery, ogrody na dachach, place zabaw.
Do historii designu wszedł również cytat o pięknie.
“Kiedy określamy ludzką twarz jako piękną? Choć każdy jej element jest adekwatny do określonego celu, dopiero harmonijne połączenie idealnych proporcji i odcieni uzasadnia sięgnięcie po komplement z najwyższej półki – wtedy mówimy o pięknie. Ta sama zasada obowiązuje w architekturze, gdzie tylko doskonała harmonia funkcji technicznych oraz proporcji może doprowadzić do powstania czegoś pięknego.” – powiedział Walter Gropius.
Foster
– W młodości obiecałem sobie, że pozostanie po mnie w Londynie wyraźny ślad w postaci cudownych budowli z lśniącej stali i odbijającego światło szkła – powiedział Norman Foster i tak się też stało. Styl Fostera właściwie niewiele się zmienił od końca lat 60., gdy zaczął zarabiać na przydomek “HiTech guru”. Można go określić trzema słowami: światło, stal, szkło. Zaprojektował m.in. centrum handlowo-biurowe Metropolitan w Warszawie, drugi największy budynek na ziemi – Terminal 3 w Pekinie, do niedawna najwyższy wieżowiec Europy – Commerzbank we Frankfurcie i najdroższe lotnisko świata na wyspie Chep Lak Kok w Hongkongu. To on stoi za projektem najwyższego na świecie mostu we francuskim Millau, nowego stadionu Wembley, czy słynnego londyńskiego biurowca nazywanego ogórkiem.
Jego pracownia architektoniczna Foster + Partners ma 25 oddziałów na całym świecie i zatrudnia ponad tysiąc pracowników. Wartość firmy szacuje się na około pół miliarda funtów, a jej roczny obrót sięga 150 milionów funtów. W ciągu ostatniej dekady wzrósł on trzykrotnie, a biuro podwoiło zatrudnienie i zaangażowało się w zaprojektowanie ponad 120 budowli.
Osoby z jego otoczenia twierdzą, że Norman Foster nigdy nie przestaje rysować. W samochodzie zawsze ma notesy i dobrze zatemperowane ołówki, na wypadek, gdyby coś mu przyszło do głowy. Wszystko robi precyzyjnie, ostrożnie, z rozwagą. Od dziecka zachwyca się samolotami. Uwielbia latać. Fascynuje go sztuka i związki między przestrzenią a dziełem, synergia między obrazem, rzeźbą i meblem. Czerpie inspiracje ze wszystkiego. “Architektura dotyczy wszystkich zmysłów – przekonuje Norman Foster. Stawianie budynku jest zarazem tworzeniem wartości symbolicznych i duchowych, jak i kreowaniem miejsca, w którym człowiek pragnie się znaleźć”. Jego talent i wszechstronność niejednokrotnie już dostrzeżono i nagrodzono. Norman Foster jest laureatem wielu prestiżowych nagród, m.in. Nagrody Miesa van der Rohe (1990) i Nagrody Pritzkera (1999).
Foster jest członkiem m.in. Królewskiego Instytutu Architektów Brytyjskich (RIBA), gdzie pełni funkcję wizytującego egzaminatora, Królewskiej Akademii Sztuk w Londynie, posiada tytuł Honorary Fellow Amerykańskiego Instytutu Architektów. Jest Królewskim Projektantem Przemysłowym, wygłasza wykłady w wielu krajach świata, regularnie prowadzi zajęcia ze studentami architektury w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych.
Wśród najważniejszych projektów Normana Fostera warto wymienić:
– Lotnisko Stansted, Londyn, Wielka Brytania (1981) – pierwszy terminal lotniczy projektu Fostera; międzynarodowy port lotniczy zbudowany na rzucie prostokąta z dużymi przeszkleniami na stalowej konstrukcji. Projekt lotniska Stansted przyniósł Normanowi Fosterowi nagrodę Benedictus Award (1993).
– Reichstag, Berlin, Niemcy (1992) – przebudowa gmachu Reichstagu, obejmująca budowę charakterystycznej szklanej kopuły umieszczonej nad salą obrad niemieckiego parlamentu. Kopuła z widokiem na śródmieście Berlina stała się jedną z ważniejszych atrakcji turystycznych stolicy Niemiec.
– Spaceport America, Nowy Meksyk, USA (2006) – pierwszy na świecie port kosmiczny przeznaczony do komercyjnych lotów w kosmos, zbudowany przez firmę Virgin Galactic. Bryła portu doskonale integruje się z surowym, pustynnym otoczeniem. W kwestii oddziaływania na środowisko, budynek spełnia najostrzejsze normy ekologiczne.
Oficjalna strona internetowa: http://www.fosterandpartners.com/
Wegner
„Bo krzesło powinno być ładne z każdej strony” – takie miał motto. Zaprojektował osiemset krzeseł, czterysta sztuk The Chair zamówiła u niego jedna z amerykańskich restauracji. Przez sześćdziesiąt lat Hans nieprzerwanie szukał pomysłów na krzesło, bo jak mówił: „Nikt jeszcze nie wymyślił idealnego”. Hans J. Wegner to trzeci, obok Finna Juhla i Arne Jacobsena, mistrz duńskiego wzornictwa.
Jego krzesło Wishbone, znane także jako krzesło Y lub CH24, jest produkowane przez duńską firmę Carl Hansen and Son bez przerwy od 66 lat. To ikona skandynawskiego designu. Wishbone jest wyjątkowe, choćby z tego względu, że było jednym z jego pierwszych projektów, jakie skierowano do produkcji seryjnej. Mebel wytwarzany jest z twardego drewna duńskiego – może to być buk, jesion, dąb, klon, a także z drewna sprowadzanego z Ameryki Północnej – orzecha lub czereśni.
Amerykański magazyn “Interiors” w 1949 roku określił krzesło Round najpiękniejszym krzesłem świata. W 1960 roku podczas telewizyjnej debaty politycznej na Round Chair zasiedli Nixon i Kennedy, walczący wtedy o fotel prezydenta. Hans J. Wegner o Round Chair mówił: „Można je było zrobić już sto lat temu. Nie ma w nim nic zaskakującego”. W ten sam skromny sposób odpowiadał na pytania o duńskie wzornictwo: „To tylko efekt ciągłego upraszczania formy” – powtarzał.
Hans J. Wegner otrzymał wiele prestiżowych nagród w dziedzinie wzornictwa, począwszy od nagrody Lunning w 1951 r. i Grand Prix na Triennale w Mediolanie w tym samym roku, przez medal księcia Eugena w Szwecji a skończywszy na medalu Eckersberga w Danii. W 1959 r. został mianowany honorowym królewskim projektantem przemysłowym przez londyńskie Royal Society of Arts. Jego meble znajdują się w wielu międzynarodowych kolekcjach, między innymi w Muzeum Sztuki Współczesnej w Nowym Jorku oraz Die Neue Samlung w Monachium.
Souto de Moura
Ma własny, niepowtarzalny styl. Nie ulega modom. „Rozwiązanie nigdy nie przychodzi z miejsca, ale zawsze z ludzkiej głowy. Miejsce po prostu jest. Jest narzędziem, z którego korzysta architekt. Jak ołówek.” Tak w jednym z wywiadów określił swój stosunek do projektowania.
W 2011 roku otrzymał Nagrodę Pritzker, architektonicznego Oskara. Ogłaszając decyzje Jury Pritzker powiedział: „To drugi w historii Nagrody Pritzker’a fakt przyznania tej nagrody architektowi portugalskiemu. Pierwszym takim wydarzeniem było nadanie tej nagrody (w 1992 roku), architektowi portugalskiemu Alvaro Siza. Poza tym dodał, że podczas trzech ostatnich dekad Eduardo Souto de Moura stworzył dzieła o znaczącym charakterze współczesnym lecz niosące echa architektonicznej tradycji (…) Jego budynki posiadają unikalną zdolność przekazu pozornie antagonistycznych cech – potęgi i skromności, brawury i subtelności, znamion publicznego autorytetu i intymności”. Po powiadomieniu go o przyznanej nagrodzie Souto de Moura powiedział: “Kiedy zostałem telefonicznie powiadomiony o przyznaniu mi tytułu Laureata Nagrody Pritzker’a nie mogłem temu dać wiary. Gdy wiadomość została oficjalnie potwierdzona zdałem sobie sprawę jaki mnie spotkał wielki zaszczyt. Fakt że to już drugi portugalski architekt został nominowany do tej nagrody nadaje temu wydarzeniu szczególnej wagi.”
Zresztą, lista jego nagród i wyróżnień jest długa. W 1980 roku został laureatem nagrody Fundacji António de Almeida, a w 1984 nagrody Fundacji Antero de Quental, w 1992 i 2004 nagród Secil, natomiast w 1995 zdobył międzynarodową nagrodę “Stone architecture”, w 2001 otrzymał złoty medalu Heinricha Tessenowa – coroczną nagrodę Fundacji Alfreda Toepfera, udało mu się też zdobyć siedem nominacji do nagrody Miesa van der Rohe.
Eduardo Souto de Moura jest profesorem w Szkole Sztuk Pięknych w Porto oraz na Uniwersytecie w Porto. Wykłada gościnnie w Genewie, Paryżu, Harvardzie, Dublinie i Lozannie. Jest członkiem zarządów londyńskiej Tate Galery i nowojorskiego Museum of Modern Art. Twórca m.in. pawilonów na portugalskie Expo 1998, stadionu piłkarskiego w Bradze oraz metra w Porto.
Eduardo Souto de Moura zaprojektował wiele rezydencji. Jedną z nich jest House Number Two, wybudowana w mieście Bom Jesus w Portugalii. Jest ona szczególnie ceniona za nadzwyczajne bogactwo subtelnego dekoru zewnętrznych ścian betonowych.
- Ponieważ parcela położona jest na stromym zboczu górującym nad miastem Braga zdecydowaliśmy nie umieszczać pojedynczej dużej kubatury budynku punktowo w jednym miejscu zbocza. Zamiast tego postanowiono wykonać konstrukcje budynku rozlokowaną na pięciu tarasach (podpartych ścianami oporowymi) o różnych funkcjach: drzewa owocowe na najniższym tarasie, basen kąpielowy na kolejnym, główna część domu na następnym, sypialnie na czwartym, a na najwyższym poziomie – las – powiedział o swoim projekcie Eduardo Souto de Moura.
Kerez
Zawsze uważał się za outsidera, ale za granicą ma opinię wyjątkowo szwajcarskiego architekta. Jego nazwisko wymienia się obok Nishizawy czy Sejimy, reprezentantów nowej fali w architekturze. Nie interesują go gadżety i efekty specjalne, tylko wyrażanie podstawowych pojęć architektonicznych, takich jak przestrzeń czy światło. Przestrzeń z minimum przedmiotów – to istota twórczości Kereza. Dla tego architekta projektowanie polega na poszukiwaniu jednego pomysłu, któremu można dać się ponieść dalej. Fasada powinna być wynikiem tego, co dzieje się w środku. Nie jest zainteresowany dekorowaniem. Na przykład w Muzeum Sztuki w Vaduz w Lichtensteinie zdecydował, że tylko wypoleruje powierzchnię zewnętrznych ścian nośnych.
- Muzea powinny być demokratyczne, dostępne, ale nie uważam za słuszne wystawiania sztuki jak w sklepowej witrynie. Jeśli odkryjemy za dużo, po co ktoś miałby się fatygować do środka muzeum? To jest właśnie problem z tak zwanymi ikonami – są zbyt efektowne z zewnątrz, by zainteresować zawartością – powiedział Korez.
Ur. 1962 r. w Wenezueli, mieszka w Zurychu, gdzie prowadzi pracownię architektoniczną. W latach 1991-1993 pracował w pracowni Rudolfa Fontany, gdzie zaprojektował górską kaplicę w Oberrealta, a od 1993 otworzył własne biuro w Zurychu. W 2001 został profesorem zaproszonym ETHZ w Zurychu. Od 2006 prowadzi liczne konferencje i wykłady w Szwajcarii i zagranicą, w tym w Polsce. Jest członkiem Szwajcarskiego Stowarzyszenia Inżynierów i Architektów.
W 2007 roku zaprojektował kompleks szkolny z salą gimnastyczną w Leutschenbach. Kerez wspomina, że na początku projektu spotkał duże przeszkody, np. sporo czasu poświęcił na przekonanie lokalnych władz, by szkoła nie została płaskim pawilonem. Postawił się na niezwykłe rozwiązanie. Budynek ma sześć kondygnacji o podwójnej wysokości. To, że gmach szkoły został wzniesiony nad dzielnicą przeznaczoną na osiedla dla klasy średniej, jest interpretowane jako symboliczne podkreślenie wartości edukacji. Poza tym dzięki “zamknięciu” szkoły w wysokiej, zwartej bryle, na pozostałym w ten sposób terenie, powstał publiczny park.
Christian Kerez mówi o sobie, jestem architektem i pracuję w Zurichu. Każdy swój nowy projekt postrzega jako nowy eksperyment.
Koolhaas
Holenderski papież architektury. Jest jednym z najbardziej wpływowych architektów współczesnych, zarówno poprzez swoją architekturę, jak i przez swoje prace teoretyczne. W 2000 roku otrzymał Nagrodę Pritzkera, która w świecie architektury ma takie samo znaczenia jak Oskar w świecie filmowym. J. Carter Brown – przewodniczący jury nagrody Pritzkera, powiedział, że: “Koolhaas jest powszechnie uznawany za jeden z największych i najbardziej oryginalnych talentów w dzisiejszym świecie architektury”.
W 2004 roku został odznaczony Złotym Medalem RIBA (Royal Institute of British Architects), a rok później – uhonorowany nagrodą Miesa van der Rohe – najważniejszym wyróżnieniem architektonicznym w Europie. W sierpniu 2010 roku na 12. Biennale Architektury w Wenecji Koolhaas otrzymał Złotego Lwa za całokształt osiągnięć. W 2008 roku tygodnik „Time” ulokował go na liście stu najbardziej wpływowych ludzi na świecie. Architektura wg Koolhaasa łączy w sobie pisarstwo, reżyserię i rzemiosło. Jego zdaniem jest to dziedzina bliska literaturze i filmowi.
Rem Koolhaas w młodości pracował jako scenarzysta i dziennikarz. Wszechstronnie wykształcony, studiował w Netherlands Film and Television Academy w Amsterdamie, w Architectural Association School of Architecture w Londynie i Cornell University w Ithace, w stanie Nowy Jork. W 1975 roku założył własne biuro – Office for Metropolitan Architecture (OMA – http://oma.eu/), które prowadzi do teraz. Wraz z zespołem zaprojektował kontrowersyjny budynek chińskiej telewizji CCTV w Pekinie, który ma wysokość 234 m i 44 oraz 54 piętra.
Obiekt tworzą dwie pochylone wieże, zrośnięte ze sobą u podstawy i u szczytu efektownymi łącznikami. Złośliwi określają projekt „gaciami Koolhaasa”, natomiast zwolennicy architekta podkreślają jego rolę w kształtowaniu nowego spojrzenia na urbanistykę i architekturę.
Budynki holenderskiego architekta są często skomplikowanymi logicznymi łamigłówkami, które zdają się żyć własnym życiem w oderwaniu od otoczenia. Casa de Musica w Porto czy biblioteka w Seattle swą skalą (koolhaasowska „bigness”) i agresywną formą dominują nad otoczeniem. „Fuck the context” powiedział w jednym z wywiadów Rem Koolhaas.
Aalto
„Błagam, nie zapominajcie, by się cieszyć!” – to najczęściej cytowane słowa Alvara Aalto. Był jednym z pierwszych i najbardziej wpływowych architektów skandynawskiego ruchu modernistycznego oraz od 1928 roku członkiem Congrès International d’Architecture Moderne. Nie zdobył formalnego wykształcenia w dziedzinie wzornictwa, jednak to projekty mebli i przedmiotów użytkowych zapewniły mu sławę. Opracował nowatorskie metody kształtowania sklejki i litego drewna. W jego projektach można zauważyć inspirację fińskimi fiordami, jeziorami i lasami.
Nawiązanie do pofalowanych linii projektant odzwierciedlił w projekcie wazonu Savoy. Jest to najbardziej znany przedmiot ze szkła w historii wzornictwa. Projekt pierwotnie o pseudonimie Eskimonaisen nahkahousut – Skórzane Bryczesy Eskimoski, zwyciężył w konkursie na symbol Finlandii i został wystawiony podczas Paryskiej Wystawy Światowej w 1937 r. Sam Aalto nazywał ten wazon „kałużą” i nigdy nie precyzował, jak i do czego należy go używać. Chciał, by to użytkownik sam zdecydował, jak tę kałużę chce wykorzystać.
Wazony te są charakterystycznymi elementami wystroju restauracji Savoy – pierwszej architektonicznej realizacji Aalto w Helsinkach, stąd zresztą pochodzi ich słynna nazwa.
W trakcie pracy nad projektem sanatorium gruźliczego w Paimio Aalto zaprojektował krzesło Paimio, znane również jako krzesło nr 41. Jego oparcie z brzozowej sklejki zostało wygięte w taki sposób, by ułatwić chorym oddychanie. Projektant wiedział, co robi, bo sam chorował na gruźlicę. Można powiedzieć, że ten obiekt w pewnym sensie przemeblował XX wiek: po raz pierwszy w historii siedzisko i oparcie wykonane były z jednego kawałka materiału, istniejąc zupełnie niezależnie od konstrukcji, na której się opierało. Zamiast czterech nóg, całość wspiera się na ramach o łagodnych krzywiznach, będących jednocześnie podłokietnikami i nogami mebla. Krzesło znajduje się dzisiaj w kolekcji nowojorskiej Museum of Modern Art.
Sukcesy związane z opatentowaniem metody gięcia drewna w fotelu Paimio pozwoliły na stworzenie firmy produkcyjnej – Artek, w 1935 roku. Aalto, jego żona Aino stawiali na tworzenie projektów tanich i dostępnych dla każdego, nowoczesnych i wygodnych. Firma istnieje do dzisiaj, a meble sprzed 80 lat nadal są produkowane. Obecnie dyrektorem artystycznym tej firmy jest Tom Dixon.
Kolejnym projektem bezsprzecznie zaliczanym do ikon designu był Trójnogi stołek X 600, pierwotnie zaprojektowanym dla biblioteki w Vilpuri. Doceniono szczególnie jest praktyczność – możliwość składowania-jeden na drugim. Oczywiście do jego produkcji została wykorzystana opracowana przez projektanta technologia gięcia drewna. Aalto zresztą twierdził, że że drewno jest „najbardziej ludzkim” materiałem. Do dziś sprzedano około 8 milionów egzemplarzy tego stołka.
Navone
Paola Navone urodziła się w 1952 roku w Turynie. Ukończyła architekturę na tamtejszej politechnice, jednak nie zamierzała pracować jako architekt. Zaraz studiach wyjechała na pół roku do Afryki. Po powrocie została redaktorką w kultowym piśmie Domus. Należała również do awangardowych grup Memphis i Alchimia. Potem mieszkała w Hongkongu, obecnie określa siebie mianem „etnicznego nomady”. Pracowała m.in. dla takich firm jak Knoll, Alessi, Driade, Natuzzi, Roche Bobois i Swarovski, żeby wymienić tylko kilka. Przez wiele lat była także dyrektorem artystycznym w firmie Gervasoni, gdzie osobiście projektowała większość kolekcji. Jest nie tylko designerką, ale także projektantką wnętrz, krytykiem, nauczycielką, organizatorką wystaw. Bez przerwy w drodze. Najcześciej jeździ na Daleki Wschód, bo tam, jak twierdzi, spędziła najszczęśliwsze lata swojego życia. Jest specjalistką od nowozelandzkich wełen, afrykańskiej obróbki drewna czy azjatyckiej obróbki kamienia.
Jednym z jej najciekawszych projektów jest dom w Spello w Umbrii. Andrea Falkner- Campi i jej mąż zlecili jej zamienienie starej 200-letniej fabryki tytoniu w wyjątkowy dom. Płytki i duża sofa Ghost są również dziełem Paolii.
– Moją metodą pracy jest nieustanna podróż, codziennie, dwadzieścia cztery godziny na dobę. Co może oznaczać pójście do piwnicy czy czytanie książki. Moje życie zawsze było jak niezaplanowana podróż. Wszystko się działo przez przypadek – powiedziała w jednym z wywiadów.
Paolę interesują rzeczy niepowtarzalne, niezwykłe, niebanalne. Ceni sobie kolory i światło, które dają martwym przedmiotom ciepło. Czerpie inspiracje z wielu kultur, w jej projektach często możemy spotkać etniczne motywy. Swobodnie miesza wzory, struktury, faktury, materiały tworząc wyjątkowe i ponadczasowe projekty. Finezyjna krawędź, wyśmienite szkliwo, zabawa klasyczną linią – to cechy szczególne projektowanej przez nią porcelany.
Strona internetowa artystki: